โภชนาการกับโรคเบาหวาน
เป็นเบาหวาน ดูแลด้านโภชนาการอย่างไรดี?
ถาม : เป็นเบาหวาน ดูแลด้านโภชนาการอย่างไรดี?
ตอบ : มารู้จักกับ "โรคเบาหวาน" อย่างง่ายๆ กันก่อน
> เบาหวาน / "เบา" มาจากคำว่า "ขับถ่ายเบา" (ปัสสาวะ) "หวาน" ก็คือ มีน้ำตาล
> เบาหวาน ก็หมายถึง การที่ปัสสาวะออกมาแล้วมีความหวานปะปนอยู่ด้วย นั่นก็คือ การที่มีน้ำตาลปะปนออกมากับปัสสาวะ เนื่องจากมีระดับน้ำตาลในเลือดสูงกว่าปกติอย่างต่อเนื่องเป็นระยะเวลานาน การวินิจฉัยว่าเป็นโรคเบาหวาน คือ ระดับน้ำตาลในเลือดมากกว่า 126 มิลิกรัม%
> สาเหตุของเบาหวาน มีหลายประการ แต่โดยส่วนใหญ่มาจาก "ความอ้วน" หรือ คนที่ปล่อยให้ "มีพุงโตๆ" และ บางส่วนก็อาจเกิดจากพันธุกรรม (คนที่ไม่อ้วนก็เป็นเบาหวานได้นะครับ)
> ผลที่จะตามมาก็คือ เมื่อมีน้ำตาลในเลือดมากกว่าปกติเป็นระยะเวลานานๆ หลอดเลือด และ หลอดประสาท จะค่อยๆเสื่อมสภาพลง โดยเฉพาะที่หลอดเลือดฝอย หากเกิดรุนแรงที่อวัยวะใด อวัยวะนั้นๆก็จะเสื่อมสภาพลง เช่น
- ปลายประสาทเกิดความเสื่อม ทำให้การรับรู้ความรู้สึกบริเวณปลายมือ,ปลายเท้า สูญเสียไป
- หลอดเลือดแดงที่ "ไต" เสื่อม ก็จะทำให้ไตวาย
- หลอดเลือดแดงที่ "จอประสาทตา" เสื่อม ก็อาจทำให้ตาบอดได้
- หลอดเลือดแดงที่ "สมอง" เสื่อม ก็อาจตีบ,แตก เป็นอัมพาต,อัมพฤกษ์ได้
- และ คณะ (หลายๆท่านเรียกว่า เบาหวานและคณะ) ฯลฯ
> ฉะนั้น คนที่เป็นเบาหวาน ควรอยู่ในความดูแลของแพทย์ และมีสิ่งหนึ่งที่ควรจะต้องดูแลคือ ต้องรักษาระดับน้ำตาลในเลือดให้อยู่ในระดับปกติให้ได้ โดย
- หากมีภาวะน้ำหนักเกิน หรือ เป็นคนอ้วน ควรลดน้ำหนักให้อยู่ในภาวะปกติ หรือ ควบคุมน้ำหนักไม่ให้เพิ่มขึ้น
- กรณีแพทย์สั่งยาให้ทาน ควรรับประทานยาลดระดับน้ำตาลในเลือด ตามคำสั่งแพทย์
- ควบคุมอาหารในกลุ่มคาร์โบไฮเดรต คือ ลดการบริโภคแป้ง และ หลีกเลี่ยงน้ำตาล (ของหวานทุกชนิด) ควรรับประทาน ข้าวกล้อง แทน ข้าวขัดขาว
- ควรรับประทานอาหารที่มีเส้นใยอาหารให้มากขึ้น เช่น ผัก ผลไม้(หวานน้อย)
- ดูแลหลอดเลือด รักษาระดับไขมันคอเลสเตอรอล ,ไตรกลีเซอร์ไรด์ ให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ
> "สารอาหาร" ที่เหมาะสำหรับคนที่เป็นเบาหวาน (แต่ยังไม่มีโรคอื่นๆแทรกซ้อน เช่น ไม่ได้เป็นโรคไต เป็นต้น) ได้แก่
- โปรตีน(คุณภาพ) ที่ให้กรดอะมิโนจำเป็นครบถ้วน โปรตีนจากพืชที่หลากหลาย เช่น จากถั่วเหลือง ข้าวสาลี ถั่วต่างๆ เหมาะกับคนเป็นเบาหวาน มากกว่าโปรตีนจากเนื้อสัตว์ใหญ่ (หมู วัว) เพราะ ไม่มีคอเลสเตอรอล และ ย่อยง่ายกว่า (หากเสริมโปรตีนแนะนำแบบที่ไม่ผสมน้ำตาล)
- คาร์โบไฮเดรต ควรเป็นกลุ่มเชิงซ้อน เช่น ข้าวกล้อง, ขนมปังโฮวีท, ธัญพืชต่างๆ และ พืชผักต่างๆที่อุดมไปด้วย ใยอาหาร หรือ ไฟเบอร์ ทั้งในกลุ่มใยอาหารที่ละลายน้ำ และ ใยอาหารที่ไม่ละลายน้ำ ซึ่งได้จากพืช ผัก ผลไม้ ต่างๆที่หลากหลาย / เมื่อรับประทานพร้อมอาหาร จะช่วยชะลอ,ยับยั้งการดูดซึม ไขมัน และ น้ำตาล ในระบบทางเดินอาหารได้บ้าง (ซึ่งดีต่อคนเป็นเบาหวาน)
- ไขมันที่ดี เช่น กรดไขมันโอเมก้า 3 (น้ำมันปลาแซลมอน) / ช่วยทำให้หลอดเลือดยืดหยุ่นได้ดี ลดความดันโลหิต ลดการเกิดลิ่มเลือด ทำให้เลือดไหลเวียนสะดวก ช่วยต้านการอักเสบ ลดระดับไขมันไตรกลีเซอร์ไรด์
- วิตามิน(รวม) ,เกลือแร่(รวม) และ ไฟโตนิวเทรียนท์ / ให้สารอาหารที่ช่วยระบบการทำงานของร่างกาย เช่น สังกะสี และ โครเมียม ช่วยเสริมการทำงานของอินซูลิน ,เสริมภูมิต้านทาน ต่อต้านอนุมูลอิสระ
- วิตามิน บี(รวม) / ช่วยเสริมสร้างการทำงานของระบบประสาทและสมอง, ดูแลสุขภาพปลายประสาท(มือ,เท้า), ช่วยเผาผลาญสารอาหาร ฯลฯ
- กระเทียม มีสารไฟโตนิวเทรียนท์ที่ชื่อว่า อัลลิซิน อาจช่วยรักษาระดับน้ำตาลในเลือด และ ควบคุมระดับไขมันคอเลสเตอรอล
ผลิตภัณฑ์เสริมอาหารไม่ใช่ยารักษาโรค จึงไม่สามารถอ้างอิงในเรื่องการบำบัด บรรเทา ป้องกัน หรือ รักษาโรค ได้ : การรับประทานผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร ควรทานด้วยวัตถุประสงค์เพื่อให้ร่างกายได้รับสารอาหารนอกเหนือจากอาหารในมื้อปกติ และ ผู้ป่วยด้วยโรคเรื้อรังควรอยู่ในความดูแลของแพทย์ด้วย
> ส่วนการดูแลตนเองของผู้ที่เป็นเบาหวาน แนะนำดังนี้
- หากแพทย์แนะนำให้ทานยา ควรทานยาให้ถูกต้องตามที่แพยท์แนะนำให้ครบถ้วน
- ลด/ควบคุมน้ำหนักให้ได้ ไม่ให้เกิดโรคอ้วนและน้ำหนักตัวเกิน
- รักษาสุขอนามัยที่ดี เพราะผู้ป่วยเบาหวานจะติดเชื้อต่างๆได้ง่าย
- รักษาสุขภาพเท้าเสมอ (ดูแลในทุกๆวัน)
- เลิกสูบบุหรี่ ไม่สูบบุหรี่ เพราะจะเร่งทำให้เกิดหลอดเลือดตีบตัน
- เลิกแอลกอฮอล์ (ทุกชนิด) เพราะแอลกอฮอล์ อาจมีผลต่อยาที่ควบคุมโรคเบาหวานและโรคต่างๆ ทำให้ควบคุมโรคต่างๆได้ยาก
- ไม่ซื้อยาหรือสมุนไพรต่างๆกินเอง
- พบจักษุแพทย์สม่ำเสมอตามแพทย์เบาหวานและจักษุแพทย์แนะนำ เพื่อการวินิจฉัย และการรักษาภาวะเบาหวานขึ้นตาแต่เนิ่นๆ ป้องกันตาบอดจากเบาหวาน
- พบแพทย์ตามนัดเสมอ
ถาม : เป็นเบาหวาน ดูแลด้านโภชนาการอย่างไรดี?
ตอบ : มารู้จักกับ "โรคเบาหวาน" อย่างง่ายๆ กันก่อน
> เบาหวาน / "เบา" มาจากคำว่า "ขับถ่ายเบา" (ปัสสาวะ) "หวาน" ก็คือ มีน้ำตาล
> เบาหวาน ก็หมายถึง การที่ปัสสาวะออกมาแล้วมีความหวานปะปนอยู่ด้วย นั่นก็คือ การที่มีน้ำตาลปะปนออกมากับปัสสาวะ เนื่องจากมีระดับน้ำตาลในเลือดสูงกว่าปกติอย่างต่อเนื่องเป็นระยะเวลานาน การวินิจฉัยว่าเป็นโรคเบาหวาน คือ ระดับน้ำตาลในเลือดมากกว่า 126 มิลิกรัม%
> สาเหตุของเบาหวาน มีหลายประการ แต่โดยส่วนใหญ่มาจาก "ความอ้วน" หรือ คนที่ปล่อยให้ "มีพุงโตๆ" และ บางส่วนก็อาจเกิดจากพันธุกรรม (คนที่ไม่อ้วนก็เป็นเบาหวานได้นะครับ)
> ผลที่จะตามมาก็คือ เมื่อมีน้ำตาลในเลือดมากกว่าปกติเป็นระยะเวลานานๆ หลอดเลือด และ หลอดประสาท จะค่อยๆเสื่อมสภาพลง โดยเฉพาะที่หลอดเลือดฝอย หากเกิดรุนแรงที่อวัยวะใด อวัยวะนั้นๆก็จะเสื่อมสภาพลง เช่น
- ปลายประสาทเกิดความเสื่อม ทำให้การรับรู้ความรู้สึกบริเวณปลายมือ,ปลายเท้า สูญเสียไป
- หลอดเลือดแดงที่ "ไต" เสื่อม ก็จะทำให้ไตวาย
- หลอดเลือดแดงที่ "จอประสาทตา" เสื่อม ก็อาจทำให้ตาบอดได้
- หลอดเลือดแดงที่ "สมอง" เสื่อม ก็อาจตีบ,แตก เป็นอัมพาต,อัมพฤกษ์ได้
- และ คณะ (หลายๆท่านเรียกว่า เบาหวานและคณะ) ฯลฯ
> ฉะนั้น คนที่เป็นเบาหวาน ควรอยู่ในความดูแลของแพทย์ และมีสิ่งหนึ่งที่ควรจะต้องดูแลคือ ต้องรักษาระดับน้ำตาลในเลือดให้อยู่ในระดับปกติให้ได้ โดย
- หากมีภาวะน้ำหนักเกิน หรือ เป็นคนอ้วน ควรลดน้ำหนักให้อยู่ในภาวะปกติ หรือ ควบคุมน้ำหนักไม่ให้เพิ่มขึ้น
- กรณีแพทย์สั่งยาให้ทาน ควรรับประทานยาลดระดับน้ำตาลในเลือด ตามคำสั่งแพทย์
- ควรรับประทานอาหารที่มีเส้นใยอาหารให้มากขึ้น เช่น ผัก ผลไม้(หวานน้อย)
- ดูแลหลอดเลือด รักษาระดับไขมันคอเลสเตอรอล ,ไตรกลีเซอร์ไรด์ ให้อยู่ในเกณฑ์ปกติ
> "สารอาหาร" ที่เหมาะสำหรับคนที่เป็นเบาหวาน (แต่ยังไม่มีโรคอื่นๆแทรกซ้อน เช่น ไม่ได้เป็นโรคไต เป็นต้น) ได้แก่
- โปรตีน(คุณภาพ) ที่ให้กรดอะมิโนจำเป็นครบถ้วน โปรตีนจากพืชที่หลากหลาย เช่น จากถั่วเหลือง ข้าวสาลี ถั่วต่างๆ เหมาะกับคนเป็นเบาหวาน มากกว่าโปรตีนจากเนื้อสัตว์ใหญ่ (หมู วัว) เพราะ ไม่มีคอเลสเตอรอล และ ย่อยง่ายกว่า (หากเสริมโปรตีนแนะนำแบบที่ไม่ผสมน้ำตาล)
- คาร์โบไฮเดรต ควรเป็นกลุ่มเชิงซ้อน เช่น ข้าวกล้อง, ขนมปังโฮวีท, ธัญพืชต่างๆ และ พืชผักต่างๆที่อุดมไปด้วย ใยอาหาร หรือ ไฟเบอร์ ทั้งในกลุ่มใยอาหารที่ละลายน้ำ และ ใยอาหารที่ไม่ละลายน้ำ ซึ่งได้จากพืช ผัก ผลไม้ ต่างๆที่หลากหลาย / เมื่อรับประทานพร้อมอาหาร จะช่วยชะลอ,ยับยั้งการดูดซึม ไขมัน และ น้ำตาล ในระบบทางเดินอาหารได้บ้าง (ซึ่งดีต่อคนเป็นเบาหวาน)
- ไขมันที่ดี เช่น กรดไขมันโอเมก้า 3 (น้ำมันปลาแซลมอน) / ช่วยทำให้หลอดเลือดยืดหยุ่นได้ดี ลดความดันโลหิต ลดการเกิดลิ่มเลือด ทำให้เลือดไหลเวียนสะดวก ช่วยต้านการอักเสบ ลดระดับไขมันไตรกลีเซอร์ไรด์
- วิตามิน(รวม) ,เกลือแร่(รวม) และ ไฟโตนิวเทรียนท์ / ให้สารอาหารที่ช่วยระบบการทำงานของร่างกาย เช่น สังกะสี และ โครเมียม ช่วยเสริมการทำงานของอินซูลิน ,เสริมภูมิต้านทาน ต่อต้านอนุมูลอิสระ
- วิตามิน บี(รวม) / ช่วยเสริมสร้างการทำงานของระบบประสาทและสมอง, ดูแลสุขภาพปลายประสาท(มือ,เท้า), ช่วยเผาผลาญสารอาหาร ฯลฯ
- กระเทียม มีสารไฟโตนิวเทรียนท์ที่ชื่อว่า อัลลิซิน อาจช่วยรักษาระดับน้ำตาลในเลือด และ ควบคุมระดับไขมันคอเลสเตอรอล
ผลิตภัณฑ์เสริมอาหารไม่ใช่ยารักษาโรค จึงไม่สามารถอ้างอิงในเรื่องการบำบัด บรรเทา ป้องกัน หรือ รักษาโรค ได้ : การรับประทานผลิตภัณฑ์เสริมอาหาร ควรทานด้วยวัตถุประสงค์เพื่อให้ร่างกายได้รับสารอาหารนอกเหนือจากอาหารในมื้อปกติ และ ผู้ป่วยด้วยโรคเรื้อรังควรอยู่ในความดูแลของแพทย์ด้วย
> ส่วนการดูแลตนเองของผู้ที่เป็นเบาหวาน แนะนำดังนี้
- หากแพทย์แนะนำให้ทานยา ควรทานยาให้ถูกต้องตามที่แพยท์แนะนำให้ครบถ้วน
- ลด/ควบคุมน้ำหนักให้ได้ ไม่ให้เกิดโรคอ้วนและน้ำหนักตัวเกิน
- รักษาสุขอนามัยที่ดี เพราะผู้ป่วยเบาหวานจะติดเชื้อต่างๆได้ง่าย
- รักษาสุขภาพเท้าเสมอ (ดูแลในทุกๆวัน)
- เลิกสูบบุหรี่ ไม่สูบบุหรี่ เพราะจะเร่งทำให้เกิดหลอดเลือดตีบตัน
- เลิกแอลกอฮอล์ (ทุกชนิด) เพราะแอลกอฮอล์ อาจมีผลต่อยาที่ควบคุมโรคเบาหวานและโรคต่างๆ ทำให้ควบคุมโรคต่างๆได้ยาก
- ไม่ซื้อยาหรือสมุนไพรต่างๆกินเอง
- พบจักษุแพทย์สม่ำเสมอตามแพทย์เบาหวานและจักษุแพทย์แนะนำ เพื่อการวินิจฉัย และการรักษาภาวะเบาหวานขึ้นตาแต่เนิ่นๆ ป้องกันตาบอดจากเบาหวาน
- พบแพทย์ตามนัดเสมอ
ความคิดเห็น
แสดงความคิดเห็น